Có xe buýt tốt rồi mới cấm xe máy - logic nhưng không khả thi

Có xe buýt tốt rồi mới cấm xe máy - logic nhưng không khả thi

Phải có đề án hạn chế xe cá nhân cụ thể thì nhà đầu tư mới có cơ sở phát triển hệ thống giao thông công cộng.

'Nếu đòi phương tiện công cộng đầy đủ, 100 năm nữa cũng chưa cấm được xe máy'
TP HCM thu hút rất đông người dân đến sinh sống, làm việc, học tập... Trong đời sống người dân đô thị, ngoài chuyện ăn ở, nhu cầu đi lại chiếm một vị trí vô cùng quan trọng.

Phương tiện di chuyển phần lớn là xe máy bởi sự tiện lợi, linh động, "một bước lên xe" là về đến tận nhà... Quá tải phương tiện cá nhân là nguyên nhân dẫn đến kẹt xe, ô nhiễm môi trường, giảm chất lượng sống. Tai nạn giao thông xảy ra, thương vong thường là người sử dụng phương tiện yếu thế như xe máy. Đằng sau nhân mạng là nỗi đau, số phận người thân, gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Một đô thị có trên 10 triệu dân nếu giao thông công cộng không đáp ứng nhu cầu sẽ rất khó khăn trong phát triển kinh tế, tổ chức đi lại và vận chuyển hàng hóa, tất yếu sẽ tăng lượng xe cá nhân.

Càng tăng xe cá nhân lại càng quá tải cơ sở hạ tầng, gây trở ngại kêu gọi đầu tư phát triển xe buýt, được cho là phương tiện chủ đạo kết nối giao thông hiện tại và giữa các tuyến metro sau này. Sở dĩ xe buýt chưa thu hút nhiều người sử dụng vì bị động thời gian, chưa có đường riêng.

Đến giờ rất nhiều biện pháp giải quyết kẹt xe được triển khai, ùn tắc vẫn trầm trọng, chất lượng sống bị giảm sút bởi không ai cảm thấy thỏa mái hàng ngày đối diện với bất an và rủi ro.

TP HCM nhiều lần xây dựng lộ trình hạn chế xe cá nhân, phải dừng lại bởi ý kiến trái chiều. Nguyên nhân được cho là dân còn nghèo, thiếu hạ tầng, metro chưa hoàn thành, xe buýt bất tiện.

Hầu như ai cũng biết phải có đủ phương tiện công cộng để thay thế mới hạn chế xe cá nhân. Ai cũng buồn khi chứng kiến tai nạn liên quan đến xe máy. Ai cũng muốn thành phố phải văn minh và hiện đại bằng hoặc hơn Singapore, Bangkok ở Thái Lan, Thượng Hải ở Trung Quốc, Tokyo ở Nhật, Paris ở Pháp...

Nhưng mỗi khi đề cập tới vấn đề hạn chế xe cá nhân, nhất là xe máy lại gặp phản ứng với đủ lý do, dân còn nghèo, nhiều người đi xe máy, hạn chế xe máy thì đi bằng gì ?

Thử nghĩ đợi đến khi dân giàu, có đủ metro và xe buýt thì biết khi nào mới hạn chế xe cá nhân để bắt kịp với thành phố ở các nước trong khu vực Đông Nam Á, chưa nói tới thành phố ở các nước phát triển.   

Singapore có dân số hơn 5 triệu người, cơ sở hạ tầng giao thông từng phải đối mặt với số lượng lớn phương tiện cá nhân gia tăng với tốc độ chóng mặt, gây kẹt xe.

Chính phủ nước này đã có chủ trương hạn chế xe cá nhân để tháo bỏ dần các rào cản, kêu gọi đầu tư, xã hội hóa cơ sở hạ tầng giao thông, tăng cường cung cấp cho người dân dịch vụ vận tải hành khách công cộng chất lượng cao. Song song đó tiến hành các biện pháp nhằm hạn chế sự gia tăng phương tiện cá nhân. Đến nay đất nước này đã có cơ sở hạ tầng và hệ thống giao thông công cộng tiện nghi, hiện đại.

Hay như tại Thượng Hải và Quảng Châu (Trung Quốc), chính quyền hai thành phố này cũng thực hiện việc hạn xe cá nhân theo lộ trình thời gian và khu vực. Đầu tiên là ban hành chủ trương để khuyến khích nhiều tư nhân phát triển hạ tầng, phương tiện công cộng.

Đồng thời, tuyên truyền vận động người dân hưởng ứng ủng hộ, hạn chế dần và tiến tới không đăng ký mới với xe máy. Chủ trương được thông qua làm động lực cho chính quyền thực thi các chính sách đột phá, huy động các nguồn lực cần thiết, xóa dần nhà ống, tổ chức sắp xếp nơi ở và việc làm cho người dân.

Từ đó đẩy nhanh lộ trình hạn chế xe cá nhân để hướng đến thành phố văn minh, sạch sẽ, an toàn.

TP HCM với tình hình giao thông như hiện nay có hơn 8,4 triệu phương tiện, trong đó hơn 7,8 triệu xe máy và 637 nghìn ôtô, hạn chế xe cá nhân càng sớm càng thuận lợi và dễ dàng hơn.

Nếu chờ cho đủ cơ sở hạ tầng, phương tiện công cộng thì lúc đó xe cá nhân đã tràn ngập, càng khó khăn hơn bởi ảnh hưởng càng nhiều người, xử lý số phương tiện cá nhân đó là vấn đề nan giải. Thực tế số lượng xe cá nhân ngày một tăng rất cao so với diện tích đường dành giao giao thông.

Thiết nghĩ đã đến lúc nên có chủ trương và cho thí điểm hạn chế xe cá nhân theo đề án đã trình để tiến tới cấm hẳn ở trung tâm thành phố, các quận nội thành theo lộ trình bắt đầu từ năm 2030.

Có chủ trương để cho thấy mục tiêu, quyết tâm của chính quyền. Đồng thời tạo áp lực cho ngành giao thông và người có trách nhiệm từ khâu quy hoạch chính sách, đầu tư xây dựng, phát triển giao thông công cộng, làm làn đường riêng cho xe buýt, tổ chức thực hiện cho đến khâu tuyên truyền vận động người dân hưởng ứng và đồng thuận.

Hơn nữa, làm cơ sở pháp lý huy động nguồn vốn ngoài ngân sách, xã hội hóa kêu gọi đầu tư phát triển mạnh cơ sở hạ tầng giao thông cùng phương tiện công cộng để thay thế dần và hạn chế được xe cá nhân, buộc phải có các cách làm sáng tạo và quyết liệt trên tinh thần không thể chần chừ bị động.

Nếu cứ nghĩ phải phát triển phương tiện công cộng trước, sau đó mới hạn chế xe cá nhân, nghe có vẻ logic nhưng khó khả thi. Bởi rằng không một nhà đầu tư nào dám mạo hiểm bỏ vốn ra xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông hay mua sắm các loại phương tiện công cộng, xe buýt để trông chờ sự hên, sui, may, rủi. Hơn nữa, không đủ đường cho giao thông, xe buýt biết đến bao giờ mới có được làn đường riêng.

Ngoài ra, công tác quy hoạch, cải tạo nâng cấp đô thị phục vụ việc hạn chế xe cá nhân cũng được đẩy nhanh hơn. Chẳng hạn, mở rộng đường và hẻm theo đúng quy hoạch sao cho đủ bề rộng cho xe buýt lưu thông, vỉa hè đáp ứng nhu cầu đi bộ.

Đây là việc nên làm để tăng diện tích đường cho xe chạy, phục vụ giao thông trước mắt và lâu dài, dù tốn kém do giải tỏa nhưng bù lại góp phần giải quyết kẹt xe và kết hợp với cải tạo mỹ quan đô thị, hướng đến thành phố văn minh hiện đại là việc trước sau gì cũng phải làm.

Như đã thấy ở nội thành với thực trạng nhà dân ở xa trạm xe buýt nên không thể đi bộ thường xuyên vài cây số, phương tiện công cộng không vào được hẻm.

Thuận lợi là TP HCM đã thông qua đề án, thực hiện đô thị thông minh. Mà đô thị thông minh thì phải giảm tối thiểu tình trạng ùn tắc, tai nạn giao thông, xe cá nhân.

Bên cạnh đó, ngành giao thông đã đưa vào sử dụng công nghệ giao thông thông minh (giai đoạn 1) giúp kiểm soát giao thông trên đường, tự động thay đổi thích hợp chu kỳ đèn tín hiệu, thông qua internet và điện thoại thông minh báo cho người dân biết thông tin về lịch trình, thời gian hoạt động các tuyến xe buýt.

Một khi có chủ trương hạn chế xe cá nhân theo lộ trình sẽ càng tạo áp lực cho ngành giao thông sớm ứng dụng công nghệ thông minh (giai đoạn 2) trong quản lý, kiểm soát giao thông tốt hơn.

Lúc đó, càng khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng. Khi đã hoàn thành đưa vào khai thác tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), xe buýt sẽ được đầu tư thêm theo hướng chất lượng cao và tiện lợi di chuyển với làn đường riêng để rút ngắn thời gian so với xe cá nhân.

Ban đầu triển khai thí hạn chế xe cá nhân có thể làm ở khu vực trung tâm thành phố hoặc trên một số tuyến đường trong phạm vi quận 1 hay ưu tiên gần các phố đi bộ Nguyễn Huệ, Bùi Viện.

Trước tiên, hạn chế xe máy lẫn ôtô vào giờ cao điểm, lúc này đường phố trở nên thông thoáng sẽ dành cho xe buýt lưu thông rút ngắn thời gian để thu hút hành khách. Tất nhiên là không còn nạn lấn chiếm vỉa hè, người đi bộ được đảm bảo an toàn thuận lợi khi lên xuống xe buýt.

Sau đó mở rộng dần phạm vi hạn chế xe cá nhân ra các khu vực khác khi đã kết nối giao thông, đủ điều kiện và nhân rộng ra toàn địa bàn quận 1, 3, 5, 10, khu đô thị Thủ Thiêm (quận 2), Phú Mỹ Hưng (quận 7).

Trước đây, cũng có ý kiến trái chiều về đội mũ bảo hiểm và cấm đốt pháo, nhưng khi đã có chủ trương, thực hiện cho thấy hiệu quả vì an toàn cho người dân, tránh lãng phí.

Việc hạn chế xe cá nhân cũng vậy, sẽ thành công vì giải quyết kẹt xe, giảm tai nạn, phát triển thành phố.